Oog voor de Mens Kennisevent: Hoe ziet de zorgomgeving van de toekomst eruit?
Op donderdag 15 juni verzamelden zo’n 100 professionals uit de zorgbranche bij Lensen Projectinrichters in Zaltbommel voor het door hen – met partners Guldmann en Haelvoet – georganiseerde kennisevent: Oog voor de Mens. Het thema: Vastgoed & Innovatie in de zorg. Via lezingen, interactie, presentaties en kennisuitwisseling worden antwoorden gezocht op de vraagstukken en uitdagingen die spelen in de branche. Hoe maken we woningen geschikt om langer thuis te kunnen blijven wonen? Hoe creëren we nieuwe gemeenschappen en hoe ziet de woonomgeving in 2040 eruit? Wat is de toekomst van ons zorgvastgoed? Hoe verduurzamen we dit? Hoe houden we medewerkers gemotiveerd en beschikbaar voor het werk? Hoe gaan allerlei slimme, digitale innovaties ons helpen? Dit alles vanuit het perspectief van de personen voor wie we het allemaal doen: de mens.
Stappen richting oplossingen
Daniel Godinho Veiga, doorgewinterd journalist en presentator is de anticiperende dagvoorzitter voor dit evenement en legt direct de schaalgrootte bloot. ‘In Nederland zijn momenteel 3.000.000 personen boven de 65 jaar en dat loopt de komende jaren snel op naar 4.500.000. Nu al komen we zorgmedewerkers en huisvesting tekort. Robert Verhoeven, directeur Care & Cure Lensen stelt: ‘De doelstelling van deze dag is kennis delen en zo stappen richting oplossingen zetten.’ Mark Hoogeboom van Guldmann en Tom Preneel van Haelvoet vullen aan: ‘We werken allemaal in zorggebouwen en kunnen daarom veel van elkaar opsteken. Door zorgomgevingen zo huiselijk mogelijk te maken en daarbij technologie en praktisch, ondersteunend zorgmeubilair in te zetten werken we toe naar een oplossing. We zien private zorg opkomen. Verdubbeling van budgetten is niet nodig, we moeten zorg anders organiseren.’
Inzet van technologie
Tom Brandsma van TB Innovators richt zich op innovatie in de digitale zorg van morgen en combineert dagelijkse praktijkervaring met kennis uit de wetenschap. Zijn inspiratie haalt hij vooral uit Science Fiction, Augmented Reality en het bezoeken van bedrijven buiten de eigen zorgcirkel. ‘ANWB bijvoorbeeld, heeft vergelijkbare klantprincipes en een niet planbare vraag. Wie het snelst bij een hulpvrager kan zijn hoeft niet per definitie degene te zijn die het dichtstbij is. Op basis van data wordt de cliënt gedurende het hele digitale proces – van vraag om pechhulp tot de afhandeling – op de hoogte gehouden. Er komt nu een hele generatie aan die het gewend is om zelf afspraken te maken, zelf tijd te bepalen en zelf de persoon te kiezen door wie ze geholpen willen worden. De zorgsector is op deze veranderingen onvoldoende ingericht.
DIY
Zorg gaat steeds meer richting DIY (Do It Yourself) en thuis wordt ook ziekenhuis. Digitalisering en AI kunnen de werkdruk verlichten en efficiëntie bieden. Denk aan rapportages met behulp van spraaktechnologie waarbij spraak automatisch wordt omgezet in tekst. Zelf je hartritme controleren, 3d foodgeneratie en diagnoses door AI. EHealth heeft ruim 350.000 apps beschikbaar die je leefstijl monitoren en symptomen detecteren. Bedrijven als Dytter, Fibricheck, RadLogics, Tytocare, Higo, Gastronology en Binah.ai lopen hierin voorop. Technologie gaat razendsnel, het is tijd om innovatie bezig te zijn en beren op de weg als ‘dat werkt hier toch niet’ en ‘wij doen het al jaren zo’ uit te bannen. Durf risico’s te nemen en verlies nooit de mens uit het oog. Denying the future is so 1999, toen niemand dacht een mobiele telefoon nodig te hebben.
De Geheimen van High Performance teams
De bevlogen Robin van Galen - voormalig bondscoach Nederlandse waterpolodames – neemt het publiek mee op zijn weg naar goud. ‘Mensen zien het eindplaatje – die medaille – maar niet de ellende die je tijdens het proces doorworstelt’, relativeert Robin. Kennis doorgeven en mensen zien ontwikkelen vormen zijn DNA. Zijn team coacht hij volgens het Tuckman model waarbij groepen achtereenvolgens vijf fasen doorlopen: forming, storming, norming, performing en 'adjourning'. Elk stadium heeft eigen kenmerken en het doorlopen van alle fasen, in vaste volgorde, is noodzakelijk om als groep uit te groeien tot een optimaal functionerend team. ‘In de eerste twee fases - forming en storming - ging het er letterlijk chaotisch en stormachtig aan toe. Iedereen is op zoek naar zijn rol en de optimale vervulling. Uit een anonieme evaluatie bleek dat ik me te autoritair opstelde, als een drill-instructor. Dat werkt averechts, verstikkend.’
Positieve flow
‘Kritiek nodigt uit tot zelfreflectie: ook ik moest me kwetsbaar op durven stellen. Ik had een plan, maar het was nog niet óns plan.’ Veranderingsprocessen vragen om innovatie. In denkprocessen, in handelen en in de keuzes die je maakt. In een team zijn synergie, opofferingsgezindheid, chemie, verantwoordelijkheid, weerbaarheid, intrinsieke motivatie, diversiteit, enthousiasme, ondernemersgeest, plezier, vertrouwen en geloof key. Als ook de acceptatie van je eigen rol in het geheel, eerlijk durven zijn en met goede argumenten komen zodat je samen van ‘storming’ en ‘forming’, via ‘norming’ in een positieve flow naar ‘performing’ gaat.’
Pak je rol
‘Afleidingen, vergelijkingen, het resultaat als onmogelijk beschouwen, consequenties niet nemen of denken ‘wat doe ik hier’, leiden je steeds verder van het doel’, stelt Robin. ‘Het is belangrijk dat je – bij jezelf en met elkaar – potentie naar boven haalt en steeds terugkomt in je eigen rol die is gebaseerd op specifieke action types, dus passend bij de individuele karakters en diens natuurlijke gedragingen.’ Van alle belangrijke ingrediënten spant er voor Robin één echt de kroon.: ‘Geloof in elkaar. Geloof in het resultaat dat je voor ogen hebt. Geloof schept.’
Voortschrijdend inzicht
De krapte op de arbeidsmarkt en de toenemende zorgvraag zorgen ook bij SVRZ - een VVT/ouderenzorg-organisatie in Zeeland met zo’n 60 locaties – voor de nodige hoofdbrekens. Edwin de Vries, Programma manager Clientsystemen & Innovatie bij deze zorggroep stelt: ‘Geen innovatie zonder urgentie.’ Zijn drijfveer is om te bewegen in een organisatie waarbij zijn focus ligt op datadriven werken (BI), inzet (eOverdracht, PGO, Robotica) en ook anders kijken naar de problematiek en omdenken. ‘Je kunt beginnen met iets maar dat wil niet zeggen dat dit antwoord geeft op de oorspronkelijke vraag. Voortschrijdend inzicht leidt vaak tot andere vraagformulering en behoeften.’
Vergrijzing
Wanneer er meer cliënten komen en tegelijk minder medewerkers om voor ze te zorgen is het heel belangrijk om zorgtaken te vereenvoudigen. Innovaties helpen daarbij. SVRZ gaat de komende jaren door met het succesvol inzetten van technologie en innovaties. Edwin: ‘Om dit vorm te geven, is het innovatieplatform ‘SVRZ Zorg en Technologie’ opgericht, bestaande uit medewerkers die nieuwe innovaties in de zorg beoordelen en helpen implementeren.
Data driven healthcare
De doelstellingen: Groepssessies beleggen om deelnemers te betrekken bij het innovatieproces; hen laten fungeren als ambassadeur; kleinschalige pilots initiëren op locatie-, afdelings- of vakgroep niveau en verbindend samenwerken met o.a. Anders werken in de Zorg, Viazorg, Erasmus, HZ University of Applied Science en Samen Beslissen Zeeland. Zo gaan zij van dossier naar een actieve digitale relatie en data driven healthcare. Momenteel is de organisatie bezig met de Momo BedSense App, het implementeren van leefcirkels om cliënten meer vrijheid te kunnen geven en het vormgeven van ‘Het Palet’, een community waar mensen zo lang als mogelijk thuis kunnen blijven wonen. ‘Technologie haalt werkdruk weg maar geeft op andere vlakken ook wrijving. Het vaardigheidsgehalte moet omhoog, de basis moet worden opgetrokken. Innovatie en ondersteuning lopen parallel met elkaar.’
Inzetbaarheid medewerkers bevorderen
Onder het mom: ‘oog voor de mens, zorg voor de wereld’ presenteert Rocco Rentmeester, Hoofd huisvesting en coördinator duurzaamheid van SVRZ hoe zij de energietransitie en verduurzaming op alle fronten in de organisatie voor elkaar gaan krijgen. Door installatie en implementatie van 1450 plafondtilliften op alle intensieve zorglocaties heeft SVRZ duurzame inzetbaarheid van de medewerkers bevordert. Maar er gebeurt veel meer.
Bewustwording
Rocco: ‘We hebben een Masterplan energietransitie waarin we stap voor stap toewerken naar Co2 neutraal zorgvastgoed, all-electric gebouwen, windenergie uit Zeeland, duurzame mobiliteit en commitment aan de Green Deal Duurzame zorg. Dat zij daarin goed op schema liggen wijzen de cijfers uit: De meeste gebouwen zijn gebouwd tussen 2000 en 2015. Alle gebouwen uit jaren ‘90 zijn gerenoveerd, 8 gebouwen zijn gasloos, 7 gebouwen hebben een hybride CV en op 23 daken liggen ca. 6.500 zonnepanelen. Het wagenpark bestaat uit 20 elektrische Smarts voor extramurale zorgteams en elke SVRZ-locatie heeft eigen laadpalen. Rocco: ‘In de transitie gaat het vooral om bewustwording. Als je niets doet gaat je emissie sowieso stijgen want de normering wordt omhoog bijgesteld. En elke graad lager betekent 5% minder op je energiefactuur.’
Maureen Akkal, bezoeker van het event Oog voor de Mens is erg te spreken over deze dag. ’De juiste doelgroep is bij elkaar gebracht waardoor er snel verbinding ontstaat en veel aansluiting is. Er komen mensen samen die ook echt iets voor elkaar kunnen betekenen.’
Ronde tafel
Aan de ronde tafel zijn aangeschoven: Gert Ligtenberg, Manager Facility en Vastgoed Zorgorganisatie Carinova, Frans Hoogeveen, specialist dementie, Ruud Dirkse, spreker, projectleider, coach en toezichthouder in de ouderenzorg en Jelle Hoogeveen – Regiomanager Azora. Onder leiding van moderator Daniel bespreken zij de uitdagingen in de zorg. Op de vraag hoe we met de ouderen omgaan die thuis moeten blijven wonen en toch zorg nodig hebben antwoord Frans: ‘Dat we niet moeten vergeten met gewone mensen te maken te hebben die normaal willen worden behandeld.’ Ruud vult aan: ‘In de regel staat de beperking centraal. Er zijn te veel ingesleten gewoontes.’ ’Welke behandeling past bij deze cliënt’ is wat we ons volgens Gert moeten afvragen. ‘Dit vraag om expertise over de bewoners. Als verzorgende moet je veel weten over de achtergrond van een cliënt.’
Thuiswonen
Het kabinet wil dat mensen langer thuis blijven wonen. Hoe dan? ‘Makkie’ zegt Ruud. ‘In het Verenigd Koninkrijk en Scandinavië woont 90% van de ouderen thuis omdat deze landen daarin fors hebben geïnvesteerd. In Nederland is alleen bezuinigd. We moeten kijken naar de mogelijkheden. Waarom houden mantelzorgers het hier niet vol? Omdat er te veel regels zijn.’ Jelle valt hem bij: ‘Er zal een cultuuromslag moeten plaatsvinden - de komende jaren gaat 30% met pensioen – maar hoe ga je dat organiseren?’ Gert benadrukt: ‘De piek in het aantal ouderen wordt in 2040 bereikt.’
Preventie
Frans merkt op dat het hier om een andere generatie gaat. ‘Deze mensen zijn bepaalde dingen gewend. Zij willen dezelfde levenstandaard behouden, vrijheid, dingen met vrienden doen. Zij zullen ideeën bedenken waardoor zij langer thuis kunnen blijven wonen. De kracht komt van binnenuit.’ Mooi gezegd maar mensen met een aandoening moeten ook ergens wonen is de stelling van Jelle. ‘Niet iedereen heeft een sociaal netwerk. De 50-plusser van nu moet nadenken over gezond ouder worden. Het is nodig om veel meer in te zetten op preventie. Wat je kunt voorkomen hoef je ook niet te behandelen.’
Personeel
De kloof tussen vraag en aanbod wordt groter. Zorgvraag stijgt, personeel neemt af. Hoe gaan we om met een tekort aan zorglocaties en zorgprofessionals? Frans beweert dat de beeldvorming van de zorg niet klopt en ‘dit is een groot probleem.’ Personeel moet ook beter betaald worden en minder met administratieve taken en ingewikkelde regelgeving worden belast. In de zorg wordt een misstap niet geaccepteerd en moet iedere euro verantwoord worden. Laat het vrij aan de zorgprofessional.’
Dementie
Dementie wordt volksziekte nummer één. Iemand met dementie kent gemiddeld een levensverwachting van acht jaar. Zeven jaren daarvan kunnen met goede ondersteuning prima zijn. Door nudging kan een omgeving worden gecreëerd waarin een client met dementie zich thuis voelt. ‘We moeten niet de patiënt, maar de mens blijven zien’, volgens Frans. ‘Vergeet dementie, onthoudt de mens.’ ‘Maar vervolgt Ruud: ’Hoe worden zij actiever in de maatschappij? Iemand kan ernstige tekortkomingen hebben maar nog steeds een biertje tappen bijvoorbeeld.’ Frans: ‘Technologie gaat hen daarbij helpen.’
Oplossing
De oplossing ligt in de mix van factoren. Anders wonen, anders kijken naar beperking en de inzet van technologie. Frans: ‘De hulpmiddelen zijn eigenlijk altijd gericht op de zorgverlener. Waarom niet op het functioneren van iemand met een beperking?’ Ook in het vastgoed kan bij nieuwbouw al rekening gehouden worden met het ouder worden.’
Wrap up & afsluiting
De dag werd afgesloten met een netwerkborrel. Iedereen werd in de gelegenheid gesteld om met elkaar na te praten over de inspirerende onderwerpen van deze dag. Na afloop kregen alle bezoekers een goodiebag met onder andere Alzheimer socks.
Samen stappen zetten tegen Alzheimer
1 op de 5 mensen krijgt de ziekte van Alzheimer of een andere vorm van dementie. Een oplossing lijkt ver weg. Maar met elk paar Alzheimer Socks dat je koopt, breng je die oplossing dichterbij. Want de opbrengst gaat volledig naar onderzoek tegen Alzheimer. De verschillende sokken symboliseren de verwarring die mensen met alzheimer dagelijks ervaren. Draag ze met liefde. Zo steun je zichtbaar de strijd tegen Alzheimer en maak je deze slopende ziekte bespreekbaar. Elke stap telt. Dus vertel erover. Op je werk. Onderweg. En online met #elkestaptelt. Zo zetten we samen stappen tegen Alzheimer.
Graag tot een volgend kennisevent!